Ji – binc

Yn ystod gaeaf 2008/09 cefais y cyfle i fynd i fferm Eirwyn Pritchard yn Uwchmynydd, ger Aberdaron. Mae Eirwyn a’r teulu yn ffodus am fod yna boblogaeth da o’r Bras Melyn yn yr ardal. Hefyd maer Bras yn manteisio ar fwyd ieir Eirwyn, ac yn dod am damaid pob pnawn ar ôl i’r ieir cael i swper. Hefyd mae llawer o rhywogaethau erail yn manteisio ar y bwyd

Yn Nhachwedd dalwyd a modrwyed sawl Ji-binc yn cynwys un iar fach oedd wedi genni y gwanwyn cynt. Yr wythnos yma cefais lythu’r gan y BTO. Druan, mi oedd yr iâr fach Ji-binc V874317 wedi hedfan y holl fordd i Sweden, ac wedi lladd wrth hedfan i mewn i adeilad a’r y bumed o Fai. Mae wedi mynd 1321 KM o Uwchmynydd i Sweden.

Mae gwynegon yr esgyrn wedi cyfyngu fy nghwaith gyda 'r adar dros yr wythnosau diwetha' yma, ond wythnos diwetha' fe fum yn symud blwch Tylluan Wen mewn hen ffermdy sydd yn cael ei ddefnyddio gan milwyr ar yr Epynt. Er fod y milwyr yno yn gyson yn y nos mae'r par codi teulu yno dros y tair blynedd diwetha'. Mae yn profi taw unwaith mae y Dylluan yn sefydlu eu nyth maent yn dryw i honno dros y blynyddoedd.

Nol i'r ty erbyn hanner dydd a nghyfaill Tony yn penderfynu rhoi rhwyd allan yn yr ardd am ' hanner fach' fel y dywedodd!!

Wel, dwy awr yn ddiweddarach a 59 o adar dyna siawns i gael y rhwyd lawr. Mae gen i orsaf bwydo a 6 bwydwr ynddo ac er fy mod yn eu cyfri i Garden Bird Watch bob wythnos mae nifer yr adar yn llawer mwy nac roeddwn i yn amcangyfri. Yn y cyfanswm roedd y Titywod ar y mwya, yna y Jibinc, Llinos Werdd, Adar y To, Llwyd y Gwrych, Robin, Delor y Cnau, a'r Gnocell Fraith Fawr.

Beth oedd yn ddiddorol oedd y faith fy mod wedi modrwyo dros gant o gywion y flwyddyn hon o flychod o gwmpas y ty, ac eto doedd dim o rhain wedi eu dal yn y rhwyd. Mae hyn yn ategu at adroddiad a wnaethpwyd tua tair. pedair blynedd yn ol bod llawer o adar ardal yma o Phowys yn mudo i'r Dde Cymru yn y gaeaf.

Gobeithio rhwydo yn yr ardd eto yn y flwyddyn newydd pan fydd y Pila Werdd a'r Nico yn dod i fwydo.

Dryw Fflamben

Un o uchel bwyntiau o fodrwyo'r amser yma o’r flwyddyn ydi’r disgwyliad o beth fydd yn y rhwyd. Codi am bump bore yma ac allan i osod rhwydi er mwyn dal mwy o’r Coch dan aden sydd yn ymfudo rŵan. Bora digon distaw, mond dal tair Coch dan aden, dwy Fwyalchen, ac iâr Coch y berllan erbyn wyth o’ gloch. Wrth tynnu'r rhwydi ai rhoi yn ôl yn i bagiau, dyma wneud penderfyniad sydyn i osod rhwyd fanach na’r rhwyd dal y bronfreithod, a rhoi awr arall cyn mynd adra i ddechrau gwaith. Wel mond dau aderyn am yr awr, ond gem o aderyn mewn Dryw Fflamben, ai cefnder y Dryw Aurben.



Ceiliog Dryw Fflamben, hefo’r fflam oren tywyll ar dop i ben.


Y Dryw Aurben yn iâr hefo melyn ar dop ei ffen hi.

Beth arall sydd i ddal hydref yma?

Kelvin

Coch Dan-aden

I’r fodrwy’r arwydd fod y gaeaf ddim yn bell yw cyrraedd y Coch Dan-aden.

Aelod o deulu'r Bronfreithod yw. Maent yn bridio yn Sgandinafia a gwlad y ia. Ar noson glir yn yr hydref meant i glywed yn hedfan dros ein penna yn ystod y nos. Mae yn bleser mawr cael dal y rhain ac yn weddol ddi drafferth. Gosod y rhwydi yn y tywyllwch a rhoi tap o gan yr aderyn i redeg, ac fel mae yn gwawrio mi ddawn i weld pwy sydd yn cannu , a fydd rhai yn cael i dal am i chwilfrydedd. Y bore yma dalais fy wyth cyntaf o’r tymor. Ta fydd y tywydd yn llonydd fel hyn mae rhaid manteisio, pan ddei gwynt a glaw'r gaeaf fydd dim mwy o ddal adar. O’r with, dim ond un oedd yn aderyn eleni. Mae siâp y gynffon a'r smotiau gwyn ar waelod y pluan “ tertial” yn dangos hyn. Mi oedant i gyd yn lliw tywydd da, yn bosib yn arwydd ei bod o wlad y ia. Mae rhai Sgandinafia tipyn goleuach.

Aderyn arall sydd yn dod at dap yn y bore cynnar yw Gïach. Yn ddiweddar rydym wedi dal dros ddwsin o rydiwr bychan yma. Mae rhai miloedd yn gaeafu yma, a gobeithio ni chant i saethu

.
Iawn gwely cynnar, fu rhaid codi yn gynnar eto fory i wneud y mwyaf o’r tywydd yma.

Elyrch ar y Gamlas

Pob mis Medi fydd ddau ddiwrnod o ddal a modrwyo’r elyrch ar y gamlas rhwng Aber mule ger y Trallwng ai diwedd yn Llan y Mynach. Ar y gamlas mae'r elyrch yn cael llonydd i fagu heb boeni am y twr yn codi, fel ei chyfeillion ar yr afonydd ar llynnoedd. Eleni fodrwyodd dros 60 o elyrch ar y gamlas. Mae gan bob bar ei thiriogaeth, ac meant yn ffyrnig wrth amddiffyn ei tamaid oddi wrth elyrch eraill. Beth oedd yn od eleni, oedd rhai o’r parau wedi newid ei thiriogaeth arferol. Y par sydd yn nythu yn ganol y Trallwng, sydd wedi cael sylw gan Iolo ar saw rhaglen wedi symud rhai milltiroedd i lawr y gamlas at Eglwys St John. Mae'r ceiliog yma yn greadur mawr, ac un o’r rhai trymhau rhwyf wedi pwyso ar 14KG.




Mae pob alarch yn cael modrwy fetel BTO ac un a plastic “Darvic” lliw glas. Mae pob un sydd wedi modrwyo fel rhan o gynlyn Tony Cross hefo rhif 7 ar y fodrwy las.




Mae sawl stori ân elyrch yn torri breichiau pobol wrth amddiffyn ei cywion, oedd mai ganddynt slap digon called ac ar adegau os geith rhywun slap sydyn annisgwyl mae yn bosib tynnu gwaed

Offer pysgota

Dros y blynyddoedd mae rhywun yn cael profiad o lawer o wahanol adar, o’r lleiaf i’r mwyaf yr alarch dof. Ers dechrau modrwyo mae dal elyrch wedi brifo wedi dod yn rhan o fy nywyd pod haf, pan mae'r ymwelwyr yn defnyddio offer dal crancod yn harbwr Porthmadog. Bore Sadwrn galwad ffôn fod yna alarch a rhywbeth o’i le hefo ei aden. Cyfarfod a chyfaill ac mi oedd yn amlowg for rhyw fath o linell pysgota wedi rhwymo am yr aden dde ai gwddw. Mi oedd y llanw i mewn ac mi oedd yn cadw tu allan i hyn polyn. Haf y cyfaill yn mynd i swyddfa harbwr ac mi ddoth Trefor yr harbwr feistr yn i gwch bach ac arwain yr alarch i hyd afael, ac yma allan a hi.


Ar lan a thynnu'r bachyn, pwysau a thamaid o’r llinyn o’r aden. Mi oedd dim byd mawr yn matter ond fod y llinyn trwm wedi rhwbio yn erbyn yr aden ac mi oedd wedi gwaedu ychydig. Modrwy am i goes yn sydyn, ac yn ôl ar y dŵr dim gwaeth.


Dros y blynyddoedd offer pysgota sydd wedi creu y rhan fwyaf o broblemau i’r elyrch lleol. Rwyf wedi gweld un ymwelwr hefo genwair tŷ trio tynnu'r bachyn allan o’r alarch wrth dynnu, ac mae rhai yn mynnu pysgota crancod er bod 'na nifer o elyrch ar y dŵr ger llaw. Pan mae rhaid defnyddio bachyn, i ddal tamaid o ben pysgodyn i granc?

Diwedd CES y gors

Mi oedd flwch yn y tywydd hydrefol bore ddoe. Am ddau o’r gloch mi oedd yn bwrw yn drwm yma yn Nhremadog, ond erbyn pump mi oedd y gwynt yn llonydd ac mi oedd yn edrych yn fore braf. Ar hyn cafwyd y penderfyniad i fynd i wneud yr ymweliad diwetha’ i CES yn y gors. Mae'r ddau ymweliad diwetha' wedi bod digon slack, yn amlwg fod llawer o’r adar ymfudol wedi mynd. Wel am syndod, 89 o adar wedi dal, yn amlwg llawer o adar wedi cael i dal yn ôl o’r daith i Affrica gan dywydd y dyddiau cynt. Un Telor yr Hesg yn pwyso 14 gram ac yn saim melyn dros i gorf i gyd. Pan meant yn magu meant yn pwyso 10 gram, ond mae rhaid cofio fod y saim yn gynnud i gadw’r aderyn bach yma fynd y holl ford i Affrica.

Aderyn sydd yn nythu ar gyfagos i’r safle yw’r Troellwr bach, and pur yn aml fydd un yn cael i ddal. Dalwyd yr oedolyn yma, edrychwch ar y plu. Mae hein wedi tyfu yn Affrica mis Tachwedd llynedd ac erbyn heddiw meant wedi gweld i gorau, ond fydd y rhaid i hyn weld yr aderyn bach yma yn ôl i Africa cyn ceith siwt newydd.

Fydd rhywfaint o fodrwyo yn cael i wneud eto yn y gors cyn i dywydd garw'r gaeaf rhoi ddiwedd arno, ond targedi’r adar sydd yma drwy'r flwyddyn fel Bras y Gors ar Telor Cetti. Hefyd dal rhywfaint o’r gwennoliaid fydd yn aros yn y gors fel Llety ar i ford i’r Affrica.